Erkek İnfertilitesi Nedir?

Erkek infertilitesi, erkeklerde üreme sistemi bozukluğu sonucu doğal yolla çocuk sahibi olamama durumudur. Bu durum, erkeklerin sperm üretme, taşıma veya salma süreçlerindeki bir sorun nedeniyle ortaya çıkabilir. Erken tanı ve uygun tedavi ile erkek infertilitesi doğru yönetilebilir ve çocuk sahibi olma şansı artırılabilir. 

Hangi durumlarda erkek kısırlığından şüphelenmek gerekir?

Testislerin doğuştan var olmaması durumunda, inmemiş testis varlığında, vücut kıllarında kayıp olan erkeklerde, göğüslerde büyüme olan erkeklerde, testiküler torsiyon ismini verdiğimiz yumurtalığın kendi etrafında dönerek kanlanmasının bozulduğu durumlarda, testislerine travma öyküsü olan erkeklerde ve anormal yumurtalık hacmi ve kıvamı olan erkeklerde, testis iltihabı geçiren erkeklerde ve kasık fıtığı cerrahisi geçiren erkeklerde kısırlık araştırması erken yapılmalıdır.

Erkek İnfertilitesinin Nedenleri

Erkek infertilitesinin çeşitli nedenleri olabilir. Erkek infertilitesinin çeşitli nedenleri olabilir. Bunlar hormonal nedenler, genetik nedenler, cinsel fonksiyon bozuklukları, enfeksiyonlar, varikosel, inmemiş testis, testis travması, testis torsiyonu, kemoterapi, radyoterapi ve kronik  hastalıklar olarak karşımıza çıkmaktadır 

Günümüzde bu konuda pek çok tedavi seçeneği mevcuttur ve birçok çift, yardımcı üreme teknikleri sayesinde çocuk sahibi olma şansına sahip olabilir.

Hormonal nedenler

Hormonal dengesizlikler, erkek infertilitesinin yaygın bir nedenidir. Testosteron gibi erkeklik hormonlarının düzgün bir şekilde üretilememesi veya düzgün bir şekilde kullanılamaması üreme sistemi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Hormonal dengesizlikler, sperm üretimini etkileyebilir ve sperm sayısında azalmaya, sperm hareketliliğinde azalmaya neden olabilir.

Hormonal dengesizliklerin birçok nedeni olabilir. Hipogonadizm, yani testislerin yeterli miktarda testosteron üretememesi durumudur. Bu durum genellikle doğuştan gelir veya yaşlanma sürecinde ortaya çıkabilir. Hipotalamus veya hipofiz bezindeki sorunlar da hormonal dengesizliklere yol açabilir. Örneğin, hipotalamus veya hipofiz bezinde tümör olması veya beyin travmaları da testosteron üretimini etkileyebilir.

Genetik nedenler

Genetik faktörler erkek infertilitesinin önemli bir nedenidir. Klinefelter sendromu ve Y kromozomu mikrodelesyonu gibi genetik bozukluklar, doğal yolla çocuk sahibi olmayı engelleyebilir. Bu durumda çiftlerin tıbbi yardım alarak alternatif üreme yöntemlerini düşünmeleri önemlidir.

Klinefelter sendromu (47 XXY) en sık görülen genetik nedenler arasındadır. Bu hastalarda mikro-TESE yöntemiyle %30-50 sperm bulma şansı vardır. Doğacak çocuğun Klinefelter sendromlu olmaması için tüp bebek tedavisine preimplantasyon genetik tanı eklenerek sağlıklı embriyonun rahme transfer edilmesi önerilir. 

Klinefelter sendromu, erkeklerde ekstra bir X kromozomu olduğunda ortaya çıkan genetik bir bozukluktur. Bu durum erkeklerde kısırlığa yol açabilir. Bu durum, testislerin normal şekilde gelişmesini engeller ve sperm üretimini olumsuz etkiler. Klinefelter sendromlu erkeklerde genellikle düşük sperm sayısı ve düşük sperm hareketliliği görülür. Bu da doğal yolla çocuk sahibi olmayı zorlaştırır.  Klinefelter sendromu olan erkeklerde ayrıca cinsel işlev bozuklukları da sıkça görülür. Ereksiyon sorunları, cinsel isteksizlik ve orgazm problemleri gibi sorunlar yaşanabilir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile semptomlar yönetilebilir ve üreme sağlığı iyileştirilebilir.

Y kromozomu mikrodelesyonu, Y kromozomu mikrodelesyonu, erkeklerdeki üreme sistemi üzerinde ciddi etkilere sahip olan bir genetik bozukluktur. Bu durumda, Y kromozomunun belirli bölgeleri eksik veya silinmiş olabilir. Y kromozomu, erkeklerdeki cinsiyet belirleyici kromozomdur ve üreme fonksiyonları üzerinde önemli bir rol oynar. Y kromozomu mikrodelesyonu sperm üretimini etkileyebilir ve erkekte kısırlığa yol açabilir. Y kromozomu mikrodelesyonu olan erkeklerde sperm sayısı ve hareketliliği azalabilir. Bu durum, doğal yolla çocuk sahibi olmayı zorlaştırabilir. Y kromozomu mikrodelesyonu teşhisi genellikle genetik testlerle konulur. Bu testler, Y kromozomunun eksik olan bölgelerini tespit etmek için yapılan analizleri içerir. Bu sayede, infertiliteye neden olan genetik bozukluk belirlenebilir ve uygun tedavi yöntemleri planlanabilir.

Enfeksiyonlar

Bazı enfeksiyonlar, özellikle cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, sperm üretimini etkileyebilir ve erkekte kısırlığa yol açabilir. Enfeksiyonlar, üreme sistemindeki organlarda iltihaplanmaya neden olabilir ve bu da sperm üretimi ve hareketliliği üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Özellikle klamidya ve gonore gibi yaygın olan cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, erkek infertilitesinin en yaygın nedenlerinden biridir. Bu enfeksiyonlar, üreme sisteminde hasara neden olabilir ve sperm üretimini etkileyebilir. 

Erkeklerde infertiliteye yol açabilen diğer enfeksiyonlar arasında prostat enfeksiyonları, üretrit ve epididimit gibi durumlar bulunur. Bu enfeksiyonlar, üreme organlarında iltihaplanmaya ve hasara neden olarak sperm üretimini etkileyebilir.

Çocukluk çağı enfeksiyonlarından kabakulak geçiren erkeklerde nadir de olsa testis iltihabına bağlı kısırlık görülebilmektedir.

Cinsel işlev bozuklukları 

Cinsel işlev bozuklukları da erkek kısırlığına yol açan önemli nedenlerdendir. Bu bozukluklar, sertleşme problemleri, erken boşalma şeklinde kendini gösterebilir. Bu durumlar, doğal yolla çocuk sahibi olmayı zorlaştırabilir.

Azospermi nedir?

Erkekte semen hacmini ve sperm üretimini belirlemek için semen analizi yapılır. Sperm analizi yapıldığında meni örneğinde sperm bulunmaması durumuna azospermi denir. 

Azospermi klinikte iki şekilde karşımıza çıkar: Tıkanıklık nedenli azospemiler ve tıkanıklığa bağlı olmayan azospermiler. Tıkanıklık nedenli azospermi, erkeğin kanallarında tıkanıklığa bağlı sperm taşınmasının engellenmesi nedeniyle menide sperm bulunmaması olarak tanımlanır. Bu erkeklerde, çift taraflı doğuştan vas deferens yokluğu olabilir. Bu durum kistik fibrozis ile beraberlik gösterir. Genetik geçiş nedeniyle bu olgularda CTFR mutasyon taraması yapılmalıdır. 

Tıkanıklık nedenli olmayan azosperminin en yaygın nedeni erkekte yumurtalık yetmezliğidir. Serum total testosteron ve FSH düzeyleri bakılarak tanı konur. 

Azospermisi olan erkeklerin tüp bebek yöntemi ile çocuk sahibi olma şansı vardır. Bu erkeklerde spermler testislerden cerrahi yolla elde edilir ve kişinin tıbbi durumuna göre daha sonra kullanılmak üzere dondurulur.

Erkek infertilitesinin tanısı

Tanı fizik muayene, spermiyogram, hormon testleri ve gerekirse genetik testler ile konur. Yapılan sperm analizinde sperm sayısının düşük olması, sperm hareket azlığı, sperm şekil bozukluğu veya sperm yokluğu durumunda erkek infertilitesinden bahsedebiliriz. 

Düşük sperm sayısı erkek infertilitesinin en yaygın belirtilerinden biridir. Normalde, bir mililitre meni örneği içinde en az 15 milyon sperm bulunmalıdır. Ancak infertilite durumunda, sperm sayısı bu düzeyin altında olabilir. Düşük sperm sayısı, doğal yolla gebelik şansını önemli ölçüde azaltır. Sperm hareketliliğinde azalma da erkek infertilitesinin belirtilerinden biridir. Sağlıklı sperm hücreleri, yumurtayı döllemek için hızlı ve etkili bir şekilde hareket etmelidir. Ancak infertilite durumunda, sperm hareketliliği düşebilir ve bu da doğal yolla gebelik şansını azaltır.

Erkek kısırlığının tedavisi

Erkek infertilitesi çeşitli tedavilerle yönetilebilir. Bu tedaviler arasında ilaç tedavisi, cerrahi müdahale ve yardımcı üreme teknikleri bulunur.

İlaç tedavisi, hormonal dengesizlikleri düzeltmek veya sperm üretimini artırmak için kullanılabilir. Doktorunuz, size uygun ilaçları reçete ederek hormonal dengesizlikleri düzeltebilir veya sperm üretimini artırabilir. Bu tedavi genellikle uzun süreli bir tedavi planı gerektirebilir. Testosteron seviyelerini artırmak ve erkeklerde sperm üretimini teşvik etmek amacıyla testesteron hormon ilacı kullanılabildiği gibi antioksidan ilaçlar da sperm DNA hasarını azaltmak amacıyla kullanılabilir. Bu şekilde sperm sayısı ve hareketliliği artar ve çiftlerin çocuk sahibi olma şansı yükselmiş olur. İlaç tedavisi genellikle diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanılır. Doktorunuz, sizin için en uygun ilaç tedavisini belirleyecektir. İlaçları düzenli olarak kullanmak, doktorunuzun önerilerine uymak ve düzenli olarak kontrollerinizi yaptırmak önemlidir.

Enfeksiyonlar, erkek infertilitesinin tedavi edilebilir bir nedeni olabilir. Çoğu durumda, enfeksiyonların tedavisiyle sperm üretimi ve hareketliliği normale dönebilir ve çiftler doğal yolla çocuk sahibi olabilir. Bu nedenle, erkeklerin cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunması ve düzenli olarak sağlık kontrollerine gitmesi önemlidir.

Cerrahi müdahale, bazı durumlarda sperm üretimini etkileyen sorunları düzeltebilir veya tıkanıklıkları açabilir. Örneğin, varikosel adı verilen bir durum, testislerdeki damarlarda genişlemeye neden olabilir ve sperm üretimini etkileyebilir. Ciddi varikosel durumunda cerrahi müdahale ile bu sorun düzeltilebilir ve sperm üretimi artırılabilir. Cerrahi müdahale, erkek infertilitesinin tedavisinde etkili bir seçenek olabilir. Ancak, her durumda cerrahi müdahale gerekmeyebilir. Bu nedenle, doktorunuzun önerilerini dikkate almalı ve tedavi seçenekleri hakkında detaylı bir şekilde konuşmalısınız. Cerrahi müdahale sonrasında, iyileşme süreci önemlidir. Doktorunuz size cerrahi sonrası dikkat etmeniz gerekenler konusunda bilgi verecektir. İyileşme sürecinde istirahat etmek ve doktorunuzun önerdiği ilaçları düzenli olarak kullanmak önemlidir.

Klinefelter sendromu teşhisi genellikle ergenlik döneminde veya yetişkinlikte yapılır. Genellikle semptomlarının fark edilmesiyle birlikte doktora başvurulur ve genetik testler yapılır. Tedavi genellikle semptomları yönetmeye ve üreme sağlığını iyileştirmeye yöneliktir.

Y kromozomu mikrodelesyonu olan erkeklerin çocuk sahibi olma şansı, genellikle yardımcı üreme teknikleriyle artırılabilir. İn vitro fertilizasyon (IVF) veya intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) gibi yardımla üreme teknikleri, sperm azlığı veya hareketlilik sorunlarına rağmen çiftlere çocuk sahibi olma imkanı sunabilir.

Yaşam tarzı alışkanlıklarının düzenlenmesi de erkek infertilitesini ortadan kaldırmaya yardımcı olacaktır. Sigara içmek, aşırı alkol tüketmek, uyuşturucu kullanmak veya aşırı kilolu olmak gibi yaşam tarzı alışkanlıkları erkeklerde kısırlığa yol açabilir. Bu alışkanlıklar sperm kalitesini ve üretimini olumsuz etkileyebilir.

Sonuç olarak, her bir tedavi yöntemi, bireysel olarak değerlendirilmeli ve doktorunuzun önerileri doğrultusunda uygulanmalıdır. Erkek infertilitesi tedavisi, çiftlerin doğal yolla çocuk sahibi olma şansını artırabilir ve umut verici sonuçlar sunabilir.